Warszawa, 21 lipca 2020
Informacja prasowa

Nawalne deszcze a susza. Czy Polsce w dalszym ci�?gu zagra??a susza?

Zasoby w??d powierzchniowych w Polsce wynosz�? oko??o 1,6 tys. m3/rok/osob�?, podczas gdy ??rednia dla Europy jest niemal 3-krotnie wi�?ksza (4,56 tys. m3/rok/osob�?) . Tym samym zasoby wodne Polski s�? jednymi z najni??szych w Europie. O suszy w naszym kraju m??wi si�? od lat, a zagro??enie ni�?, pomimo ulewnych opad??w w ostatnich kilku dniach nie min�???o. Ekspert Instytutu Ochrony ??rodowiska �?? Pa??stwowego Instytutu Badawczego wyja??nia, dlaczego nawalne opady ostatnich tygodni nie rozwi�?za??y problemu suszy.

Susza to zjawisko wieloetapowe. Brak opad??w atmosferycznych lub ich znacz�?ce ograniczenie w d??u??szym horyzoncie czasowym powoduje nie tylko przesuszenie powierzchniowej warstwy gleby (w kt??rej znajduj�? si�? korzenie ro??lin), co nazywamy susz�? glebow�?, ale r??wnie?? wp??ywa na obni??enie stan??w wody w rzekach poni??ej ??redniego przep??ywu z wielolecia. Jest to tzw. susza hydrologiczna. Dodatkowo, je??li zjawisko si�? utrzymuje i dochodzi do znacznego obni??enia poziomu w??d podziemnych, mamy do czynienia z susz�? hydrogeologiczn�?. W??wczas mo??e nie by�? mo??liwe korzystanie ze studzien kopanych i p??ytkich wierconych.

– W ostatnich tygodniach w wielu regionach Polski wyst�?puj�? obfite opady deszczu, cz�?sto o charakterze nawalnym. Tego rodzaju opady, w stosunkowo niewielkim stopniu uzupe??niaj�? zasoby w??d podziemnych. Du??e ilo??ci wody trafiaj�?ce w kr??tkim czasie na przesuszony grunt w znacznej cz�???ci sp??ywaj�? po powierzchni, zamiast infiltrowa�? do w??d podziemnych. Jest to mechanizm podobny do tego, kt??ry obserwujemy, pr??buj�?c podla�? kwiaty doniczkowe, kt??re dawno nie by??y nawadniane. Sytuacja na terenie obszar??w zurbanizowanych wygl�?da podobnie. Charakteryzuje je znaczny odsetek powierzchni nieprzepuszczalnych, dr??g, parking??w, dach??w. Uniemo??liwiaj�? one wodzie opadowej infiltracj�? w g??�?b ziemi. Tym samym znacz�?co ograniczaj�? zasilanie w??d podziemnych. Woda opadowa jest szybko odprowadzana do najbli??szej rzeki przez sie�? kanalizacyjn�? lub sp??ywa po powierzchni terenu. Chocia?? ostatnie deszcze za??agodzi??y nieco problem. Nasycenie wod�? w g??�?bszych warstwach ziemi w wielu regionach Polski jest jednak w dalszym ci�?gu niskie, poniewa?? odpowiednia ilo??�? wody nie zd�???y??a wsi�?kn�?�?. Ta sytuacja daje nam pozorne poczucie rozwi�?zania problemu suszy w naszym kraju �?? komentuje Micha?? Marcinkowski, hydrolog, g????wny specjalista projektu Klimada 2.0, realizowanego przez Instytut Ochrony ??rodowiska �?? Pa??stwowy Instytut Badawczy.

Woda pochodz�?ca z opad??w nawalnych, kt??ra nie mia??a mo??liwo??ci infiltracji w ziemi�? z powodu uszczelnienia gruntu i nie zosta??a odprowadzona przez sie�? kanalizacyjn�? (np. ze wzgl�?du na jej niewydolno??�?), w bardzo kr??tkim czasie gromadzi si�? w zag??�?bieniach terenu. Mo??e dochodzi�? do powstawania tzw. powodzi b??yskawicznych (ang. flash flood). W ostatnich latach obserwuje si�? wzrost cz�?stotliwo??ci wyst�?powania tego typu powodzi. Wynika to ze zmian klimatu i zwi�?zanej z nimi rosn�?cej liczby opad??w o charakterze nawalnym, jak r??wnie?? z rosn�?cej presji cz??owieka na ??rodowisko wyra??aj�?cej si�? wzrostem odsetka powierzchni nieprzepuszczalnych. Powodzie tego typu ze wzgl�?du na sw??j charakter s�? trudne do prognozowania. Powoduj�? cz�?sto istotne szkody w mieniu, ale przede wszystkim stanowi�? realne zagro??enie dla zdrowia i ??ycia ludno??ci.

– W okresie letnim, w Polsce zwykle wyst�?puj�? liczne opady, cz�?sto o charakterze nawalnym. W wielu miejscach mog�? by�? one przyczyn�? podtopie?? i znacz�?cych szk??d materialnych. ??ledz�?c doniesienia prasowe mo??na zauwa??y�?, i?? wiele os??b zak??ada, ??e dzi�?ki temu nie zagra??a nam ju?? susza, o kt??rej tak wiele m??wi si�? w ostatnich miesi�?cach. Niestety problem jest bardziej z??o??ony. Wzrost stanu w??d gruntowych i podziemnych wymaga czasu. Kilka dni intensywnych opad??w deszczu w wi�?kszo??ci przypadk??w nie rozwi�???e problemu suszy hydrogeologicznej. W celu adaptacji do zmieniaj�?cych si�? warunk??w klimatycznych, w tym r??wnie?? w celu ograniczenia zjawiska suszy konieczne jest podejmowanie okre??lonych dzia??a?? na r????nych poziomach �?? administracji rz�?dowej, samorz�?du, a tak??e przez ka??dego z nas. W odniesieniu do gospodarki wodnej najwa??niejsze jest retencjonowanie wody w mo??liwie naturalny spos??b. Dzi�?ki temu w okresie suchym b�?dzie ona mog??a by�? efektywnie wykorzystana przez cz??owieka i przyrod�?. Istotne jest tak??e ograniczenie powierzchni nieprzepuszczalnych, kt??re w znacz�?cy spos??b zak????caj�? naturalny obieg wody w przyrodzie, m.in. zwi�?kszaj�?c zagro??enie powodziowe i ograniczaj�?c infiltracj�? wody opadowej do w??d podziemnych. Z wody powinni??my korzysta�? w spos??b ??wiadomy i odpowiedzialny. Jest ona zbyt cennym zasobem, aby pozwoli�? sobie na jej marnotrawstwo na jakimkolwiek etapie �?? dodaje Micha?? Marcinkowski, hydrolog, g????wny specjalista projektu Klimada 2.0, realizowanego przez IO??-PIB.